ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

Έχουν υποστηριχθεί διάφορες θεωρίες για την προέλευση του ονόματος «Χιλή» (Chile - προφέρεται Τσίλε). Σύμφωνα με μία προσέγγιση του18ου αιώνα, οι Ίνκας ονόμαζαν την κοιλάδα της Ακονκάγουα «Τσίλι», ως παράφραση του ονόματος «Τίλι» ενός αρχηγού ιθαγενών Ινδιάνων, ο οποίος κυριαρχούσε στην περιοχή την εποχή του εποικισμού από τους Ίνκας (15ος αιώνας). Μία άλλη θεωρία αποδίδει το όνομα στην ομοιότητα της κοιλάδας Ακονκάγουα, στα κεντρικά της χώρας, με την κοιλάδα Κάσμα του Περού, όπου υπήρχε μία περιοχή και ένας οικισμός με το όνομα «Τσίλι». Άλλες θεωρίες υποστηρίζουν ότι το όνομα της χώρας προέρχεται από την ιθαγενή λέξη των ινδιάνων Μαπούτσε «Τσίλι», που σήμαινε πιθανότατα «εκεί που τελειώνει η γη» ή «το βαθύτερο σημείο της γης» ή «γλάρος». Μία τελευταία εκδοχή αποδίδει το όνομα στην ηχητική απόδοση ενός κελαηδίσματος πουλιού. Οι Ισπανοί κατακτητές γνώρισαν την ονομασία Χιλή (Τσίλε) από τους Ίνκας, και ακολούθως η πρώτη ισπανική αποστολή νότια του Περού, με αρχηγό των Ντιέγο ντε Αλμάγρο, ονόμασε έτσι την κοιλάδα που κατοικούσαν οι Ινδιάνοι Μαπούτσε.

 

 

ΙΣΤΟΡΙΑ

Προκολομβιανή περίοδος και αποικιοκρατία.

Ο πρώτος εποικισμός της σημερινής περιοχής της Χιλής έγινε πριν από περίπου 10.000 χρόνια από ιθαγενείς ινδιάνους που κατοίκησαν στις εύφορες κοιλάδες και τις παράκτιες περιοχές της χώρας. Δείγματα αυτού του πρώιμου εποικισμού είναι το Σπήλαιο του Μυλόδοντα (Cueva del Milodon) και τα κοιλώματα λάβας Πάλι Άικε. Οι Ίνκας επεκτάθηκαν στο βόρειο τμήμα της σημερινής Χιλής για σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς απωθήθηκαν από τους ιθαγενείς πληθυσμούς των ινδιάνων Μαπούτσε Η κύρια μάχη μεταξύ τους πραγματοποιήθηκε, στα τέλη του 15ου αιώνα, στον ποταμό Μάουλε, και μετά από τριήμερη σύγκρουση, τα νότια όρια της αυτοκρατορίας των Ίνκας παρέμειναν σε αυτό τον ποταμό.

Ο πρώτος Ευρωπαίος που έφτασε στη χώρα υπήρξε πιθανότατα ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος, το 1520, κατά τη διέλευση του νότιου στενού μεταξύ Ατλαντικού και Ειρηνικού Ωκεανού, το οποίο σήμερα φέρει το όνομά του (Πορθμός του Μαγγελάνου). Οι επόμενοι Ευρωπαίοι που έφτασαν στη Χιλή ήταν οι Ισπανοίεξερευνητές (κονκισταδόροι) του Ντιέγο ντε Αλμάγρο, μέσω του Περού το 1535, που ήρθαν σε αναζήτηση χρυσού. Οι Ισπανοί ήρθαν σε επαφή με εκατοντάδες χιλιάδες ιθαγενών ινδιάνων από διαφορετικούς πολιτισμούς στις περιοχές της σημερινής Χιλής. Οι τοπικές αυτές κοινωνίες στηρίζονταν κατά βάση στην εποχική γεωργία και το κυνήγι. Η κατάκτηση της Χιλής ξεκίνησε το 1540 με βασικό πρωταγωνιστή τον Πέδρο ντε Βαλδίβια, αξιωματικό του Φρανσίσκο Πισάρρο, ο οποίος και ίδρυσε τη σημερινή πρωτεύουσα Σαντιάγο, στις 12 Φεβρουαρίου 1541. Αν και οι Ισπανοί δεν βρήκαν τα πλούσια κοιτάσματα χρυσού και άργυρου που ανέμεναν, αναγνώρισαν το γεωργικό δυναμικό της Κεντρικής Κοιλάδας της Χιλής, η οποία και τελικά έγινε τμήμα του Αντιβασιλείου του Περού.

Η κατάκτηση και επέκταση των Ισπανών έγινε σταδιακά, καθώς ο τοπικός πληθυσμός προέβαλλε σθεναρή αντίσταση. Μία μαζική αντεπίθεση των Μαπούτσε που ξεκίνησε το 1553 κατέληξε στο θάνατο του Βαλδίβια και στην καταστροφή πολλών βασικών οικισμών της ισπανικής αποικίας. Αντίστοιχες αντεπιθέσεις πραγματοποιήθηκαν το 1598 και το 1655, με συνέπεια τα νότια σύνορα της ισπανικής κυριαρχίας να μεταφέρονται σε βορειότερες περιοχές. Η κατάργηση της δουλείας το 1683 καταλάγιασε τις εντάσεις μεταξύ της αποικίας και των νοτιότερων περιοχών των Μαπούτσε, εισάγοντας το εμπόριο μεταξύ τους. Σημαντική απειλή αποτέλεσαν επίσης και οι επιδρομές από Άγγλους καιΟλλανδούς τυχοδιώκτες, με χαρακτηριστική την επιδρομή του κουρσάρου Φράνσις Ντρέικ το 1578 στο Βαλπαραΐσο, το κεντρικό λιμάνι της αποικίας.

Κατά το μεγαλύτερο μέρος της αποικιακής περιόδου η Χιλή υπάγονταν άμεσα στην Αντιβασιλεία του ισπανικού Περού, και μόλις το 1778 απέκτησε διοικητική αυτονομία. Κύρια γνωρίσματα αυτής της εποχής υπήρξαν οι πολύ αργοί ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης, με κύριους παραγωγικούς τομείς την γεωργία, κτηνοτροφία και την εξόρυξη χαλκού, η εξουθενωτική εκμετάλλευση των ιθαγενών και η διαρκώς διευρυνόμενη αντίθεση ανάμεσα στην μητροπολιτική Ισπανία και την ανώτερη κοινωνική τάξη των γεννημένων στην Χιλή Ισπανών (κρεόλοι).

 

Αγώνας για αυτοδιάθεση

Διάσπαρτες πολεμικές συρράξεις συνεχίστηκαν μέχρι το 1817, όταν μία στρατιωτική δύναμη με αρχηγούς τον Μπερνάρδο Ο' Χίγκινς, από τους πιο γνωστούς εθνικούς αγωνιστές της Χιλής, και τον Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν, ήρωα του πολέμου ανεξαρτησίας της Αργεντινής, ξεκίνησε από την Αργεντινή και διαμέσου των Άνδεων πέρασε στη Χιλή όπου και νίκησε τους προσκείμενους στην Ισπανική μοναρχία. Στις 12 Φεβρουαρίου του 1818 η Χιλή ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη δημοκρατία κάτω από την ηγεσία του Ο' Χίγκινς. Η ανεξαρτησία δεν επέφερε σημαντικές αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο, και η Χιλιανή κοινότητα του 19ου αιώνα διατήρησε την ταξική αποικιακή κοινωνική δομή της, η οποία χαρακτηρίζονταν από οικογενειοκρατία στην πολιτική και δυναμική παρουσία της Καθολικής Εκκλησίας. Τελικά διαμορφώθηκε ένας ισχυρός προεδρικός θεσμός, αν και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες διατήρησαν σημαντική πολιτική δύναμη.

 

Η ανεξάρτητη Χιλή

Ντιέγο Πορτάλες (1793-1837), επιφανής πολιτικός και δημιουργός του Συντάγματος του 1833.

Ο Ο' Χίγκινς αποτέλεσε τον πρώτο κυβερνήτη της χώρας και υπήρξε ικανότατος μεταρρυθμιστής, όπου το 1822 μεθόδευσε τη θέσπιση Συντάγματος. Εναντίον του όμως συστρατεύθηκαν συντηρητικές δυνάμεις και εκκλησιαστικοί κύκλοι και τον ανάγκασαν να παραιτηθεί. Ακολούθησε η περίοδος διακυβέρνησης του Ντιέγο Πορτάλες του οποίο το έργο διακόπηκε βίαια το 1837 καθώς ορισμένες επιλογές του προκάλεσαν δυσαρέσκειες στους κόλπους του στρατού και τελικά την δολοφονία του. Κατά τις επόμενες δεκαετίες φιλελευθεροποιήθηκε το πολιτικό σύστημα της Χιλής, ενώ σταδιακά εδραιωνόταν η εξουσία της Χιλής προς τα νότια εδάφη, προχωρώντας στην κατάληψη της Αραουκανίας, δηλαδή την περιοχή των ιθαγενών Μαπούτσε. Το 1881 υπεγράφη συμφωνία με την Αργεντινή εξασφαλίζοντας τη Χιλιανή κυριαρχία στα Στενά του Μαγγελάνου. Το 1879-1883 ξέσπασε ο Πολέμου του Ειρηνικού εναντίον του Περού και της Βολιβίας, που κατέληξε σε νίκη της Χιλής. Ως αποτέλεσμα η Χιλή επέκτεινε τα βόρεια σύνορά της, αποκλείοντας τη διέξοδο της Βολιβίας στον Ειρηνικό και ενσωματώνοντας περιοχές με πλούσια ορυκτά κοιτάσματα.

Ακολούθησε η περίοδος διακυβέρνησης του Χοσέ Μανουέλ Μπαλμασέδα (1886-1891), ο οποίος ακολούθησε τολμηρή φιλελεύθερη πολιτική και έπληξε κεκτημένα των οικονομικών εύρωστων τάξεων καθώς και μεγάλων ξένων επενδυτών. Οι επιλογές του τον έφεραν σε σύγκρουση με το Κονγκρέσο και τελικά προκλήθηκε εμφύλιος πόλεμος που είχε ως αποτέλεσμα την πτώση και την αυτοκτονία του. Τελικά ο εμφύλιος επέφερε ανακατανομή των πολιτικών δυνάμεων μεταξύ του Πρόεδρου και του Κοινοβουλίου, με αποτέλεσμα να καθιερωθεί δημοκρατία κοινοβουλευτικού τύπου. Ο εμφύλιος, όμως, αποτέλεσε και πηγή διένεξης μεταξύ εκείνων που υποστήριζαν την ανάπτυξη της τοπικής βιομηχανίας και των ισχυρών τραπεζικών συμφερόντων της Χιλής. Έτσι, η χιλιανή οικονομία εκφυλίστηκε μερικώς σε ένα σύστημα που προστάτευε τα συμφέροντα μίας άρχουσας ολιγαρχίας. Μέχρι τη δεκαετία του 1920, η διαφαινόμενη μεσαία τάξη μαζί με την εργατική τάξη απέκτησαν σταδιακά αρκετή δύναμη, ικανή να εκλέξουν έναν ανανεωτικό πρόεδρο, τον Αρτούρο Αλεσάντρι Πάλμα, ο οποίος συνάντησε αντίσταση από το συντηρητικό κοινοβούλιο. Συνέπεια αυτών ήταν η δημιουργία ισχυρού λαϊκού ερείσματος για μαρξιστικές ομάδες.

Ένα στρατιωτικό πραξικόπημα το 1924 κάτω από τις διαταγές του στρατηγού Λουίς Αλταμιράνο ήταν η αρχή μίας περιόδου έντονης πολιτικής αστάθειας, η οποία διατηρήθηκε ως το 1932. Η μακροβιότερη από τις δέκα κυβερνήσεις που αναδείχθηκαν αυτή την περίοδο ήταν αυτή του στρατηγού Κάρλος Ιμπάνιες ντελ Κάμπο (1925 και 1927-1931), σε μία πρακτικά δικτατορία, χωρίς όμως να την χαρακτηρίζουν ιδιαίτερες ακρότητες και διαφθορά. Με την παραχώρηση της εξουσίας σε έναν δημοκρατικά εκλεγμένα διάδοχο, ο Ιμπάνιες ντελ Κάμπο διατήρησε το σεβασμό μεγάλου τμήματος του πληθυσμού και παρέμεινε ενεργός πολιτικά για περισσότερα από τριάντα χρόνια, παρά την παρακμή της ιδεολογίας που υποστήριζε. Με την επαναφορά της συνταγματικής εξουσίας το 1932, δημιουργήθηκε ένα ισχυρό πολιτικό κόμμα της μεσαίας τάξης (Ριζοσπαστικό Κόμμα) που ήταν ο βασικός συντελεστής των κυβερνητικών σχημάτων συνασπισμού για τα επόμενα 20 χρόνια. Την περίοδο 1932-1952 κατά την περίοδο της κυριαρχίας του Ριζοσπαστικού Κόμματος, αυξήθηκε ο κρατικός έλεγχος στην οικονομία. Το 1952, οι εκλογές έδωσαν την εξουσία στον Ιμπάνιες ντελ Κάμπο για επιπλέον έξι έτη, ενώ το 1958 ο διάδοχός του Χόρχε Αλεσάντρι, επανέφερε, με δημοκρατικές διαδικασίες, συντηρητικές αξίες στο προσκήνιο.

Το 1964 η προεδρική εκλογή του χριστιανοδημοκράτη Εδουάρδο Φρέι Μοντάλβα με απόλυτη πλειοψηφία ήταν η αρχή για μία περίοδο σημαντικών κοινωνικών και πολιτικών αναθεωρήσεων. Η προεδρία του Φρέι εφάρμοσε κοινωνικά και οικονομικά προγράμματα στην εκπαιδευτική, οικιστική και αγροτική μεταρρύθμιση, περιλαμβάνοντας τοπικές ενώσεις και συνεταιρισμούς αγροτών. Ο Φρέι αντιμετώπισε όμως από το 1967 αυξανόμενες αντιδράσεις από αριστεριστές, που χαρακτήριζαν τις μεταρρυθμίσεις του ανεπαρκείς, αλλά και από συντηρητικούς, που τις θεωρούσαν υπερβολικές. Στο τέλος της θητείας του, ο Φρέι είχε ολοκληρώσει σημαντικούς στόχους, χωρίς όμως να ικανοποιήσει το φιλόδοξο πρόγραμμα της παράταξής του.

 

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Η Χιλή είναι μία μακρόστενη παράκτια χώρα στη δυτική πλευρά των Άνδεων και εκτείνεται σε μήκος για περισσότερα από 4.630 χλμ από βορρά προς νότο, ενώ το μέγιστο πλάτος της από δυτικά στα ανατολικάδεν ξεπερνά τα 430 χλμ. Λόγω του σχήματός της, η χώρα διαθέτει τεράστια ποικιλία τοπίων, γεωγραφικών χαρακτηριστικών, κλιματικών τύπων, καθώς και χλωρίδας και πανίδας. Η συνολική της έκταση είναι 756.950 τετρ.χλμ.

Στο βόρειο τμήμα της Χιλής εκτείνεται η έρημος Ατακάμα, που χαρακτηρίζεται και ως η ξηρότερη περιοχή του πλανήτη, με τεράστια αποθέματα ορυκτού πλούτου, κυρίως χαλκού και νιτρικών αλάτων. Με μέσο υψόμετρο 600 μ. και επιφάνεια 363.000 τετρ. μ. είναι μια άνυδρη ζώνη, με βροχοπτώσεις που δεν ξεπερνούν τα 200 χλστ. ετησίως. Στο κέντρο της χώρας κυριαρχεί η Κεντρική Κοιλάδα (Central Valley), το πιο έυφορο τμήμα, στην οποία βρίσκεται και η πρωτεύουσα, τοΣαντιάγο. Το τμήμα αυτό παρουσιάζει μεσογειακό κλίμα και την αρδεύουν ποτάμια που τροφοδοτούνται από τα χιόνια των Άνδεων. Εδώ κατοικεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και απαντώνται οι κύριες αγροτικές και κτηνοτροφικές παραγωγικές μονάδες της χώρας. Η Κεντρική Κοιλάδα αποτελεί επίσης το ιστορικό ξεκίνημα της επέκτασης του σύγχρονου κράτους της Χιλής, καθώς από αυτή την περιοχή ενσωματώθηκαν το 19ο αιώνα σταδιακά οι βορειότερες και νοτιότερες επαρχίες της σημερινής Χιλιανής Δημοκρατίας. Νοτιότερα η Χιλή είναι διάσπαρτη με δάση, κοιλάδες, λίμνες και ηφαίστεια. Οι δε νοτιότερες ακτές περιλαμβάνουν ένα τεράστιο σύνολο από φιόρδ, κολπίσκους, κανάλια, χερσονήσους και συμπλέγματα νησιών και πορθμών. Η οροσειρά των Άνδεων, λεγόμενη και Χιλιανές Άνδεις, διαγράφει τα ανατολικά σύνορα της Χιλής με την Αργεντινή σχεδόν σε όλο το μήκος της συνοριακής γραμμής βορρά-νότου.

Επιπρόσθετα, η Χιλή διεκδικεί μία έκταση 1.250.000 τετρ.χλμ. στηνΑνταρκτικής ως μέρος της εθνικής της επικράτειας, η οποία συμπίπτει μερικώς με αυτές της Αργεντινής και του Ηνωμένου Βασιλείου, όμως το καθεστώς για τη συγκεκριμένη περιοχή υπακούει προς το παρόν στηΣυνθήκη της Ανταρκτικής.

 

ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Σύμφωνα με την πρόσφατη απογραφή του 2002, 70% του πληθυσμού της Χιλής ηλικίας μεγαλύτερης από 14 έτη είναι Χριστιανοί Καθολικοί, ενώ 15% Ευαγγελικοί. Ο τελευταίος όρος αναφέρεται σε όλες τις μη Καθολικές χριστιανικές εκκλησίες εκτός από την Ορθόδοξη, την εκκλησία τωνΜορμόνων (583.359 μέλη), την Εκκλησία των Αντβεντιστών της Έβδομης Ημέρας και τους Μάρτυρες του Ιεχωβά (75.351 μέλη). Περίπου 50% των Ευαγγελικών ανήκουν στην εκκλησία της Πεντηκοστής, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό μοιράζεται μεταξύ των Λουθηρανικών, Αναμορφωμένων Ευαγγελικών, Πρεσβυτεριανών, Αγγλικανών, Επισκοπικών, Βαπτιστών και Μεθοδιστών.

Το Σύνταγμα αναγνωρίζει την ελευθερία της πίστης και αντίστοιχη νομοθεσία και πολιτικές προωθούν την ελεύθερη εξάσκηση της λατρείας. Ο νόμος προστατεύει σε όλα τα επίπεδα το ελεύθερο δικαίωμα της θρησκείας.

Ο διαχωρισμός κράτους και εκκλησιών είναι αναγνωρισμένος. Ο νόμος του 1999 περί θρησκείας απαγορεύει τις θρησκευτικές διακρίσεις. Ωστόσο, η Καθολική Εκκλησία απολαμβάνει ορισμένα προνόμια και έχει ιδιαίτερη μεταχείριση. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι συμμετέχουν σε εκδηλώσεις της Καθολικής Εκκλησίας, όπως και σε τελετές Προτεσταντών κα Εβραίων.

Η κυβέρνηση έχει καθορίσει ως εθνικές αργίες τα Χριστούγεννα, τη Μεγάλη Παρασκευή, τη γιορτή της Παρθένου της Κάρμεν, την γιορτή των Αγίων Πέτρου και Παύλου, τη γιορτή των Αγίων Πάντων και τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Πρόσφατα, ανακήρυξε και την 31η Οκτωβρίου εθνική αργία προς τιμή των προτεσταντικών εκκλησιών της χώρας.

 

ΓΛΩΣΣΑ

Τα ισπανικά της Χιλής έχουν ιδιαίτερη προφορά και δεν μοιάζουν με αυτά των γειτονικών χωρών της Νότιας Αμερικής, καθώς οι τελικές συλλαβές και το τελικό "s" δεν προφέρονται, αλλά και κάποια φωνήεντα αποδίδονται με απαλό ήχο. Η προφορά διαφέρει πολύ λίγο μεταξύ βορρά και νότου, ενώ μικρές διαφορές εντοπίζονται στην προφορά ανάλογα με την κοινωνική τάξη των ομιλητών ή με το αν ζει σε πόλεις ή στην ύπαιθρο. Η ομοιομορφία εξηγείται από το γεγονός ότι αρχικά ο πληθυσμός ήταν συγκεντρωμένος στην κεντρική χώρα και στη συνέχεια εποίκισε τις βόρειες και νότιες περιοχές. Αντίστοιχα, η μεγάλη διασπορά του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης διατηρεί αυτή την ομοιομορφία και ομογενοποιεί καθημερινές εκφράσεις.

Στη νότια Χιλή, λόγω της ιστορίας και της πληθυσμιακής σύνθεσης, ομιλούνται τα γερμανικά και τα κροατικά επίσης. Η αγγλική γλώσσα, καθώς και η διδασκαλία και μάθησή της, είναι επίσης διαδεδομένη στους φοιτητές, ακαδημαϊκούς και επαγγελματίες, ενώ μερικές αγγλικές λέξεις έχουν απορροφηθεί στην καθημερινή πρακτική των χιλιανών ισπανικών.

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Σε τοπικό επίπεδο, η Χιλή βρίσκεται στις πρώτες θέσεις σε τομέα της ανθρώπινης ανάπτυξης, το βιοτικό επίπεδο και την οικονομική ελευθερία και κατέχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Λατινική Αμερική. Σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται στην 26η θέση και θεωρείται η χώρα με τη λιγότερη διαφθορά στην ευρύτερη περιοχή Μετά από μία δεκαετία υψηλών ρυθμών ανάπτυξης (1989-1999), η Χιλή άρχισε να βιώνει μία μέτρια οικονομική αναστροφή, εξαιτίας μη ευνοϊκών παγκόσμιων οικονομικών συνθηκών που έφερε η οικονομική κρίση στην Άπω Ανατολή από το 1997. Η ύφεση διατηρήθηκε ως το 2003, όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα σημεία ανάκαμψης, με αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 4%. Το 2004 η χιλιανή οικονομία παρουσίασε ρυθμό ανάπτυξης 6%, ενώ το 2005 η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν 5.7% και το 2006 πάλι 4%. Το υψηλό κόστος της ενέργειας σε συνδυασμό με την άυξηση της κατανάλωσης καθήλωσαν την οικονομία το 2006, παρά τις υψηλές κρατικές ενισχύσεις και τις ευνοϊκές συνθήκες, όπως η θεαματική αύξηση των τιμών του χαλκού. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας το 2006 ήταν από τους χαμηλότερους στη Λατινική Αμερική.

 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Σε όλη την ιστορική περίοδο από τους πρώτους μη νομαδικούς οικισμούς ως και την ύστερη προϊσπανική περίοδο, η βόρεια Χιλή αποτελούσε μέρος του πολιτισμού των Άνδεων, με κύριο χαρακτηριστικό τις παραδόσεις των λαών των υψιπέδων που είχαν διαδοθεί στις παράκτιες κοιλάδες του βορρά. Αντίθετα, οι νότιες περιοχές της Χιλής άνηκαν στην πολιτιστική σφαίρα των ινδιάνων Μαπούτσε. Κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας μετά την ισπανική κατάκτηση, καθώς και κατά την πρώιμη περίοδο του ανεξάρτητου κράτους της Χιλής, κυρίαρχο πολιτισμικό στοιχείο ήταν η Ισπανική κουλτούρα. Άλλες ευρωπαϊκές πολιτισμικές επιδράσεις, όπως η αγγλική, η γαλλική και η γερμανική, εμφανίστηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα και παράμειναν μέχρι σήμερα στον πολιτιστικό χάρτη της χώρας. Χαρακτηριστικό αποτελεί η επίδραση Γερμανών μεταναστών με τη βαυαρέζικη εξοχική αρχιτεκτονική και την αντίστοιχη γαστρονομία, που είναι εμφανής σήμερα στη νότια Χιλή σε πόλεις όπως η Βαλδίβια, το Φρουτιγάρ, τοΠουέρτο Βάρας, το Οσόρνο, το Τεμούκο, το Πουκόν και το Πουέρτο Μοντ.

 

Μουσική και χορός

Η μουσική στη Χιλή παρουσιάζει ποικιλία ανάμεσα στην παραδοσιακή μουσική, τη λαϊκή και την κλασσική μουσική. Παρατηρούνται σημαντικές γεωγραφικές διαφορές στη μουσική κουλτούρα ανάμεσα στο βορρά, το κέντρο και το νότο της χώρας, που συμπληρώνονται από τις παραδοσιακά ακούσματα των ιθαγενών πληθυσμών του Νησιού του Πάσχα και των ινδιάνων Μαπούτσε. Από το 1979 επίσημος εθνικός χορός της Χιλής είναι η κουέκα (cueca). Χορός με ισπανικά, ιθαγενή, ακόμη και αφρικανικά στοιχεία που επιδέχεται πολλές παραλλαγές στη μουσική δομή του.

Ένα άλλο είδος παραδοσιακού τραγουδιού, αλλά όχι χορού, είναι η τονάδα. Προερχόμενη από τη μουσική των Ισπανών αποίκων, διαφέρει από την κουέκα έχοντας μία ενδιάμεση μουσική μελωδία. Ανάμεσα στα 1950 και 1970 υπήρξε μία αναγέννηση της παραδοσιακής μουσικής με συγκροτήματα όπως οι Λος ντε Ραμόν και οι Λος Ουάσος Κιντσέρος, ή με συνθέτες όπως ο Ραούλ ντε Ραμόν, η Βιολέτα Πάρρα, ο Νικανόρ Μολινάρε και άλλοι. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, η οικογένεια Πάρα αναβίωσε διάφορες εθνικές παραδοσιακές μουσικές μορφές με το ρεύμα Νουέβα Κανσιόν Τσιλένα (Νέο Χιλιανό τραγούδι). Ξεχώρισε για τον στρατευμένο χαρακτήρα του και εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Λατινική Αμερική. Συνδέθηκε επίσης και με πολιτικούς μεταρρυθμιστές, όπως ο Βίκτορ Χάρα, καθώς και με λαϊκούς τραγουδιστές και ερευνητές της παράδοσης και της Χιλιανής εθνογραφίας, όπως η Βιολέτα Πάρρα, η οποία θεωρείται και θεμελιωτής της εθνικής λαϊκής μουσικής της χώρας.

 

Λογοτεχνία

Οι Χιλιανοί ονομάζουν τη χώρα τους χώρα των ποιητών. Η Γκαμπριέλα Μιστράλ ήταν η πρώτη Χιλιανή που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ για τηΛογοτεχνία το 1945. Ο πιο διάσημος Χιλιανός ποιητής είναι ο Πάμπλο Νερούδα, ο οποίος βγήκε εκτός των ορίων των ισπανόφωνων χωρών και θεωρείται από τους σημαντικότερους ποιητές του 20ου αιώνα, ενώ κέρδισε και βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1971, δύο χρόνια πριν τον θάνατό του. Οι ποιητικές συλλογές του αγγίζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα, τη φύση και το περιβάλλον, και την πολιτική. Σήμερα, και τα τρία σπίτια που διέμενε και διατηρούν έντονα στοιχεία της προσωπικότητάς του, στο Ίσλα Νέγρα, το Σαντιάγο και το Βαλπαραΐσο, αποτελούν σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς της Χιλής

 

Γαστρονομία

Η γαστρονομία και η τοπική κουζίνα στη Χιλή αντικατοπτρίζει την τοπογραφική της ποικιλία, με κύρια συστατικά τα θαλασσινά, το μοσχαρίσιο κρέας, τα φρούτα και τα λαχανικά. Παραδοσιακές συνταγές είναι η κασουέλα, οι εμπανάδας, τα ουμίτας και το κουράντο.

 

Αθλητισμός

Όπως σε όλη την Λατινική Αμερική, το δημοφιλές άθλημα είναι το ποδόσφαιρο. Η εθνική ομάδα της Χιλής συμμετείχε σε επτά συνολικάΠαγκόσμια Πρωταθλήματα, ενώ σε αυτό που διοργανώθηκε στην ίδια τη Χιλή το 1962, κατέλαβε την τρίτη θέση. Επίσης, η Χιλή έχει συμμετάσχει σε 4 τελικούς του Κόπα Αμέρικα, και έχει κατακτήσει αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000 και δύο φορές την τρίτη θέση στα παγκόσμια τουρνουά εφήβων και νέων της FIFA. Σε γενικές γραμμές όμως δεν θεωρείται από τις μεγάλες δυνάμεις του λατινοαμερικανικού ποδοσφαίρου. Οι πιο γνωστοί σύλλογοι είναι η Κόλο-Κόλο, με 46 εθνικά πρωταθλήματα και 3 Κόπα Λιμπερταδόρες, η Ουνιβερσιδάδ ντε Τσίλε και η Ουνιβερσιδάδ Κατόλικα.

Το τένις είναι το άθλημα που η Χιλή έχει να παρουσιάσει τις περισσότερες επιτυχίες παγκοσμίως. Η εθνική ομάδα κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο Αντισφαίρισης σε ξερό γήπεδο το 2003 και 2004 και ήταν φιναλίστ στο Κύπελλο Ντέιβις του 1976. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 η Χιλή κατέκτησε το χρυσό και το χάλκινο μετάλλιο στο ατομικό ανδρών και το χρυσό στο διπλό ανδρών. Διακριθέντες Χιλιανοί τενίστες που κατατάσσονται στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης τα τελευταία έτη είναι ο Φερνάντο Γκονσάλες και ο Νικολάς Μασού.

Παρά τη δημοτικότητα του ποδοσφαίρου, το εθνικό άθλημα της χώρας είναι το ροντέο. Αυτή η δραστηριότητα, όπου τιθασεύονται τα νεαρά άλογα, είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στις αγροτικές κοινωνίες και συναγωνίζεται σε δημοτικότητα το ποδόσφαιρο. Επίσης, διαδεδομένο είναι το τσουέκα, άθλημα παρόμοιο με το χόκεϊ, με ρίζες από τους ιθαγενείς Μαπούτσε. Άλλα αθλήματα είναι οι χιονοδρομίες στα χιονοδρομικά κέντρα των κεντρικών Άνδεων, και η ιστιοσανίδα σε αρκετές παραλιακές περιοχές. Επίσης διαδεδομένο είναι και το μπάσκετ στους άνδρες, όπου η εθνική ομάδα έχει κερδίσει το χάλκινο μετάλλιο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της FIBA το 1950 και το αργυρό το 1959. Επίσης, στο μπάσκετ γυναικών έχει κατακτήσει το αργυρό μετάλλιο το 1953, που είχε φιλοξενήσει η χώρα.

 

 

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η Χιλή έχει γνωρίσει την τουριστική ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες. Το 2005 ο τουρισμός αυξήθηκε κατά 13.6% με συνολικά έσοδα 4,5 δις δολάρια, από τα οποία το 1,5 δις προέρχεται από ξένους επισκέπτες. Σύμφωνα με την Εθνική Τουριστική Υπηρεσία της Χιλής (Sernatur), σχεδόν 2 εκατομμύρια τουρίστες επισκέπτονται τη χώρα κάθε χρόνο. Οι περισσότεροι από αυτούς προέρχονται από άλλα κράτη της Αμερικανικής ηπείρου, κυρίως από την Αργεντινή, με αμέσως επόμενη χώρα προέλευσης τις ΗΠΑ. Ακολουθούν η Ευρώπη, ηΒραζιλία, καθώς και ένας αυξανόμενος αριθμός επισκεπτών από την Ασία, κυρίως από τη Νότια Κορέα και την Κίνα.